Karya Fiqh Mazhab Syafi’i Abad ke 13 Hijrah (1200 – 1299H)
01. Abdullah bin Sulaiman bin Abdullah al-Jurhazi (1128-1201H)
a) Hasyiah ‘ala al-Manhaj al-Qawim bi Syarh Masail al-Ta’lim[1]
b) Hasyiah ‘ala Bidayah al-Hidayah[2]
c) al-Fatawa
d) Syarh al-Zubad.
02. al-Jamal, Sulaiman bin Umar bin Manshur al-Ujaili (1204H)
a) Futuhat al-Wahhab bi Tawdih Syarh Manhaj al-Thullab[3]
b) Taqrirat ‘ala Fath al-Jawwab bi Syarh Manzumah Ibn al-‘Imad[4]
03. Sulaiman bin Muhammad bin ‘Umar al-Bujairimi al-Azhari (1131-1221H)
a) Tuhfah al-Habib ‘Ala Syarh al-Khathib[5]
b) Hasyiah al-Bujairimi ‘ala Syarh al-Manhaj[6]
04. Abdullah bin Hijazi bin Ibrahim al-Syarqawi (1150-1227H)
a) Hasyiah Tahzib al-Thullab
b) Hasyiah ‘ala Tuhfah al-Thullab bi Syarh Tahrir Tanqih al-Lubab[7]
c) Fath al-Qadir al-Khabir bi Syarh Taysir al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i[8]
05. Ahmad al-Mihiy al-Syibiniy al-Nu’maniy [9]
a) Hasyiah ‘Ala Syarh al-Sittin Mas-alah[10]
07. Abdul Shamad al-Jawi al-Falimbani (1116 H/1704 M – 1203 H/1789 M )
a) Sayr al-Salikin ila ‘Ibadah Rabb al-‘Alamin
b) Hidayah al-Salikin fi Suluk Maslak al-Muttaqin [11]
08.Muhammad Arsyad al-Banjari (1122-1227H/1710-1812M)
a) Sabil al-Muhtadin
09. Musthafa bin Muhammad bin Yusuf bin Abdul Rahman al-Shafawi al-Qal-‘awi (1158-1230H/1745-1815M)
a) Hasyiah ‘Ala Syarh Abi Syuja’ li Ibn Qasim al-Ghazzi
10. al-‘Alim al-‘Allamah al-Syaikh Muhammad Shalih bin Syaikh Ibrahim al-Rayyis (1187 H/1773M -1240 H/1824 M)
a) Syarh Manzhumah al-‘Azizi (منظومة العزيزي شرح)[12].
11. al-‘Allamah al-Sayyid Yusuf bin Muhammad bin Yahya bin Abu Bakr bin Ali al-Baththah al-Ahdal al-Husaini al-Zabidi (1246H)
a) Irsyad al-Anam ila Syarh Faidh al-Malik al-‘Allam[13]
b) Ifham al-Afham Syarh Bulugh al-Maram
12. Syaikh Muhammad bin Abdul Karim al-Turmanini (1198-1250H/1784-1834M)
a) Hasyiah ‘ala Manhaj al-Thullab (حاشية على منهج الطلاب)
13. Syaikh Daud bin Abdullah al-Fathani (1265H)
a) Bughyah al-Thullab li Murid Ma’rifah al-Ahkam bi al-Shawab
b) al-Shaid wa al-Zaba-ih
c) Bulugh al-Maram pada bicara muqaranah takbiratul ihram
d) Ghayah al-Maram (Manasik al-Haj wa al-‘Umrah)
e) Ta’liq al-Lathif mimma Yata’alaq bi Jawaz Ta’azzur al-Jumu’ah.
f) Sullam al-Mubtadi Fi Bayan Thariq al-Muhtadi [14]
g) al-Jawahir al-Saniyyah
h) Fath al-Mannan li Tarjamah Shafwah al-Zubab
i) Munyah al-Mushalli
j) Hidayah al-Muta’allim wa ‘Umdah al-Mu’allim
k) Furu’ al-Masa-il
l) al-Bahjah al-Mardiyah[15]
14. Al-‘Allamah Sayyid Abdullah bin ‘Umar bin Abu Bakr bin Yahya al-‘Alawi al-Hadhrami al-Syafi’i (1209-1265H/1794-1849M)
a) Safinah al-Shalah (سفينة الصلاة)
b) al-Sayuf al-Bawatir liman Yaqdim Salat al-Subh ‘ala al-Fajr
al-Akhir (السيوف البواتر لمن يقدم صلاة الصبح على الفجر الآخر)
c) Fatawa Syar’iyyah
d) Manasik al-Hajj wa al-‘Umrah wa Adab al-Ziyarah
al-Nabawiyyah (مناسك الحج والعمرة وآداب الزيارة النبوية)
15. Abdullah bin Ahmad Ba Sudan al-Hadhrami (1178-1266H)
a) Syarh al-Risalah al-Jami’ah wa al-Tazkirah al-Nafi’ah[16]
16. Al-‘Allamah Syaikh Salim bin Abdullah bin Sumair al-Khudhari al-Hadhrami (1270 /1855M)
a) Safinah al-Naja fi Ushuluddin wa al-Fiqh ‘ala Mazhab al-Syafi’i
17. Sa’id bin Muhammad Ba ‘Ali Ba’isyn al-Daw’ani al-Hadhrami (1270H)
a) al-Mawahib al-Sunniyyah bi Syarh al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah[17]
b) Busyra al-Karim bi Syarh Masa-il al-Ta’lim [18]
18. Syaikh Abdullah bin al-Husain bin Thahir bin Muhammad bin Hasyim Ba’alawi (1272H)
a) Sullam al-Tawfiq ila Mahabattillah ‘ala al-Tahqiq (سلم التوفيق إلى محبة الله على التحقيق)
19. ‘Umar bin al-Habib Hamid bin ‘Umar Ba ‘Alawi al-Husaini al-Tarimi al-Hadhrami (1252-1274H)
a) Fath al-‘Aliy bi Jam’i al-Khilaf Bayna Ibn Hajar wa Ibn al-Ramli
20. Ibrahim bin muhammad bin Ahmad al-Bajuri (1198-1277H/1784-1860M)
a) Hasyiah al-Bayjuri ‘ala Syarh Ibn Qasim
21. al-Sayyid Mushthafa bin Hanafi al-Zahabi al-Mishri al-Syafi’i (1280)
a) Taqrir ‘ala Hasyiah al-Syarqawi ‘ala Tuhfah al-Thullab bi Syarh Tahrir Tanqih al-Lubab.
b) al-Rasa-il al-Zahabiyyah fi al-Masa-il al-Daqiqah al-Manhajiyyah[20]
22. Syeikh Abdul Hamid al-Syarwani (1289H/ 1872M)
a) Hasyiah ‘ala Tuhfah al-Muhtaj bi Syarh al-Minhaj
23. al-‘Allamah Syaikh Syihabuddin Ahmad bin Abdul Karim bin ‘Isa bin Ni’matullah al-Turmanini al-Halabi (1208-1293H).
a) Syarh Manzumah Ibn ‘Imad[21]
24. al-Sayyid Muhammad bin Ahmad bin Abdul Bariy al-Ahdal[22] (1294H)
a) Nasyr al-A’lam Syarh al-Bayan wa al-I’lam bi Muhimmat Ahkam Arkan al-Islam[23]
b) Ifaadah al-Saadah al-‘Umad bi Taqrir Ma’ani Nazam al-Zubad
________________________________________
[1] Iaitu hasyiah bagi kitab Manhaj al-Qawim karya Ibn Hajar al-Haytami (). Kitab Manhaj al-Qawim disusun oleh Ibn Hajar sebagai huraian bagi kitab Masail al-Ta’lim (al-Muqaadimah al-Hadhramiyyah) karya al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).
[2] Iaitu komentar terhadap kitab Bidayah al-Hidayah karya Imam al-Ghazali (505H). Walaupun kitab ini terkenal sebagai kitab tasawuf, namun isi kandungan juga padat dengan perbincangan fiqh mengenai ibadat mengikut aliran mazhab al-Syafi’i.
[3] Hasyiah bagi Syarh Manhaj al-Thullab (judul asalnya Fath al-Wahhab), iaitu karya Zakariya al-Anshari (926H) bagi kitabnya Manhaj al-Thullab. Kitab ini terkenal dengan judul Hasyiah al-Jamal ‘ala Syarh al-Manhaj.
[4] Iaitu beberapa catatan ringkas terhadap sebahagian isi kandungan kitab Fath al-Jawwab bi Syarh Manzumah Ibn al-‘Imad karya Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Hamzah bin Ahmad al-Anshari al-Ramli (957H). Manakala kitab Fath al-Jawwab adalah huraian (syarah) bagi kitab Manzumah Ibn al-‘Imad fi al-Ma’fuwat karya Ibn al-‘Imad al-Aqfahsi (808H).
[5] Iaitu sebuah hasyiah (komentar) terhadap kitab al-Iqna’ fi Hal Alfazh Abi Syuja’ karya al-‘Allamah Muhammad al-Khathib al-Syarbini (977H). Kitab ini terkenal di kalangan ulama mazhab Syafi’I sebagai al-Bujairimi ‘ala al-Khathib.
[6] Hasyiah bagi kitab Fath al-Wahhab bi Syarh Manhaj al-Thullab, iaitu karya Syaikul Islam Zakariya al-Anshari (926H) bagi kitabnya Manhaj al-Thullab. Manhaj al-Thullab. Judul asal kitab ini adalah al-Tajrid Li Naf‘ al-‘Abid, namun ia lebih dikenali dengan Hasyiah al-Bujairimi ‘ala Syarh al-Manhaj.
[7] Kitab yang terkenal dengan judul Hasyiah al-Syarqawi ‘Ala Syarh al-Tahrir ini merupakan sebuah hasyiah (komentar) karya al-Syarqawi terhadap kitab Tuhfah al-Thullab bi Syarh Tahrir Tanqih al-Lubab, karya Syaikhul Islam Zakariyya al-Anshari (926H).
[8] Huraian bagi kitab Taysir al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i (al-Taisir fi Nadzam al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i), karya Syarafuddin Yahya bin Nuruddin bin Musa Bin Ramadhan bin ‘Umairah al-‘Imrithi (988H), iaitu sebuah kitab fiqh yang disusun dalam bentuk nazam bagi kitab al-Tahrir fi al-Fiqh al-Syafi’i karya Syaikul Islam Zakariyya al-Anshari (926H). Kitab Fath al-Qadir al-Khabir bi Syarh Taysir al-Tahrir ini boleh didownload di pautan
http://ia601703.us.archive.org/28/items/tcbvg/tcbvg.pdf
[9] Saya belum mendapat maklumat mengenai tahun kewafaant beliau. Memandangkan beliau merupakan salah seorang murid kepada Syaikh Abdullah bin Hijazi bin Ibrahim al-Syarqawi (1150-1227H), maka keberadaan nama beliau di sini adalah sesuai. Wallahu a’lam.
[10]Iaitu sebuah hasyiah (komentar) bagi kitab Syarh al-Sittin Mas-alah, yang disusun oleh al-Imam Syihabuddin Abu al-‘Abbas Ahmad bin Hamzah bin Ahmad al-Anshari al-Ramli (957H). Manakala kitab Syarh al-Sittin Mas-alah pula adalah sebuah kitab yang menghuraikan matan al-Sittin Mas-alah karya al-Imam al-‘Alim Abu al-‘Abbas Ahmad al-Zahid (819H).
[11] Walaupun kitab Siyar al-Salikin dan Hidayah al-Salikin merupakan dua buah kitab dalam bidang tasawuf, namun kandungannya juga memuatkan bidang fiqh ibadah. Kitab Siyar al-Salikin merupakan sebuah kitab terjemahan dan huraian bagi kitab Lubab Ihya ‘Ulumiddin, iaitu ringkasan bagi kitab Ihya ‘Ulumiddin , karya Imam al-Ghazali (505H). Manakala kitab Hidayah al-Salikin pula merupakan terjemahan dan huraian kepada kitab Bidayah al-Hidayah, yang juga karya al-Imam al-Ghazali.
[12] Kitab ini merupakan huraian bagi matan Manzhumah al-‘Azizi fi Masa-il al-Jama’ah (في مسائل الجماعة منظومة العزيزي), iaitu sebuah kitab yang membicarakan mengenai beberapa persoalan solat berjamaah – yang disusun dalam bentuk nazam oleh al-‘Allamah al-Syaikh ‘Ali bin Ahmad al-‘Azizi al-Bulaqi al-Syafi’i (1070H/1660M)
[13] Iaitu huraian bagi kitab Faidh al-Malik al-‘Allam, karya gurunya al-‘Allamah Muhammad Shalih Rayyis (1187 -1240 H).
[14] Kitab Sullam al-Mubtadi telah disyarah oleh Muhammad Nur al-Fathani (1290-1363 H /1873-1944 M) melalui karyanya Kifayah al-Muhtadi Syarh Sullam al-Mubtadi.
[15] Kitab ini menerangkan bebrapa keuzuran yang dibenarkan makmum menyalahi imam dalam tiga rukun yang panjang. Kandungan kitab ini merupakan terjemahan Syeikh Daud al-Fathani bagi beberapa masalah berkaitan dari kitab Syarah Manzumah Syeikh al-‘Azizi fi Masail al-Jama’ah, iaitu karya gurunya Syaikh Muhammad Shalih bin Syaikh Ibrahim al-Rayyis (1187 -1240 H).
[16] Huraian bagi kitab al-Risalah al-Jami’ah wa al-Tazkirah al-Nafi’ah karya Ahmad bin Zayn bin ‘Alawin bin Ahmad al-Habsyi al-‘Alawi al-Hadhrami (1069-1145H /1658-1733M)
[17] Iaitu huraian bagi kitab Masa-il al-Ta’lim, yang juga dikenali sebagai al-Muqaddimah al-Hadhramiyyah, sebuah karya al-‘Allamah Jamaluddin Abdullah bin Abdul Rahman Bafadhal al-Sa’di al-Hadhrami (850-918H).
[18] Kitab ini adalah ringkasan bagi kitab al-Mawahib al-Sunniyyah karya beliau yang disebutkan di atas. Kitab ini lebih terkenal sebagai syarah kitab Masa-il al-Ta’lim berbanding kitab al-Mahawahib al-Sunniyah.
[19]Kitab ini telah diberi huraiannya oleh Syaikh Muhammad Nawawi al-Bantani (1316H/1898M), melalui karyanya Mirqatu Su’udi al-Tashdiq fiy Syarh Sullam al-Taufiq.
[20] Iaitu beberapa huraian terhadap sebahagian isi kandungan kitab Manhaj al-Thullab karya Syaikh al-Islam Zakariyya al-Anshari (826-926H).
[21] Huraian bagi kitab Iaitu syarah bagi kitab Manzumah ibn al-‘Imad fi al-Mafuwat. karya Ibn al-‘Imad al-Aqfahsi (808H).
[22] Beliau adalah mufti Yaman pada zamannya.
[23] Huraian bagi kitab al-Bayan wa al-I’lam bi Muhimmat Ahkam Arkan al-Islam, karya Sayyid Abu Bakr bin Abu al-Qasim bin Ahmad bin Muhammad al-Ahdal al-Husaini al-Yamani (984-1035H)
Sumber : https://abusyahmin.blogspot.com/2016/09/karya-fiqh-mazhab-syafii-abad-ke-13.html